ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಎಂದಾದರೂ ಒಮ್ಮೆ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿಯೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಸುಪ್ತ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇವನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ದರ್ಶಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಭಕ್ತಿ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀಸಾಮಾನ್ಯ ಸಹ ತನ್ನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಶಿವನು ಲಿಂಗರೂಪ ಧರಿಸಿದ. ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂದರೆ ಲಿಂಗರೂಪದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ 12 ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳ ವಿಶೇಷ.
ದೇಶದ ಒಟ್ಟು 12 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಮೊದಲನೆಯದು. ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಮನಾಥೇಶ್ವರ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ ಇದೆ. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಭಗವಾನನು ತನ್ನ ಲೀಲೆಯಿಂದ ಬೆಳಗಿದ ದೀಪ ಇಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಉರಿಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಚಂದ್ರಕುಂಡದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಸೋಮನಾಥನ ದರ್ಶನ ಭಾಗ್ಯ ಪಡೆದರೆ ಸಕಲ ಪಾಪಗಳು ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಅಖಂಡ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಚಂದ್ರನೇ ಸ್ವತಃ ಸೋಮನಾಥೇಶ್ವರರನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದ ಎಂದು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ ಈ ಆಲಯವನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಲ ಕೆಡವಿ, ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಶ್ರೀಶೈಲ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನು ಅವತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಪರಮೇಶ್ವರನ ಪತ್ನಿ ಗೌರಿದೇವಿ ಜತೆಗೆ ಶ್ರೀ ಭ್ರಮರಾಂಬ ಸಮೇತ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ. ಶ್ರೀಶೈಲ ಮಹಾಕ್ಷೇತ್ರ ಕರ್ನೂಲು ಜಿಲ್ಲೆಯ ದೊರ್ನಾಲ್ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 52 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹೈದರಾಬಾದ್ನಿಂದ 230 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಇದೆ. ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣ ಶೈಲಿ ತುಂಬಾ ಖ್ಯಾತಿ ಗಳಿಸಿದೆ. ರಾವಣನ ಮೇಲೆ ಗೆದ್ದ ಬಳಿಕ ರಾವಣನ ಗೆಲುವಿನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಈ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಎಂಬ ಐತಿಹ್ಯ ಇದೆ. ರಾಮೇಶ್ವರದಲ್ಲಿನ ಬಾವಿಗಳಲ್ಲಿನ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದರೆ ಸರ್ವ ನೋವುಗಳೂ ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 64ಕ್ಕು ತೀರ್ಥಗಳಿವೆ.
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಪಣ್ಣಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಹಾ ಕಾಳೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯ ರುದ್ರಸಾಗರ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಕ್ಷಿಪ್ರ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಸ್ವಯಂಭೂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ. ಆಲಯದ ಮುಖದ್ವಾರ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿ, ಐದು ಮಹಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ಆಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾತಃಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಸ್ಮಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಕಾಲಭೈರವನಿಗೆ ಮದ್ಯದ ನೈವೇದ್ಯ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಖಾಂಡ್ವಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ ಇದೆ. ವಿಂದ್ಯ ಪರ್ವತಗಳ ನರ್ಮದಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ಓಂ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಲಿಂಗ, ಅಮರೇಶ್ವರ ಲಿಂಗ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವುದು ವಿಶೇಷ. ಇಲ್ಲಿನ ಎರಡು ಬೆಟ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ನರ್ಮದಾ ನದಿ, ಈ ದಿವ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಆಗಸದಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಓಂ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಇದಕ್ಕೆ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಹೆಸರು.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಪುಣೆಗೆ 110 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಾನದಿ ಉಪನದಿ ಭೀಮಾ ನದಿ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭೀಮಾಶಂಕರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ನೆಲಸಿದೆ. ಕುಂಭಕರ್ಣನ ಮಗ ರಾಕ್ಷಸ ಭೀಮನನ್ನು ಸಂಹಾರ ಮಾಡುವ ಈಶ್ವರನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಈ ಲಿಂಗ ಇರುತ್ತದೆ. ಭೀಮೇಶ್ವರ ಆಲಯವನ್ನು 13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಾಗರಾ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಪೇಶ್ವೆಗಳ ದಿವಾನ್ ಆಗಿದ್ದ ನಾನಾ ಫಡ್ನವೀಸ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ ಇತಿಹಾಸದ ದಾಖಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಸಿಕ್ನಿಂದ 30 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಿಂದ ಸ್ವಯಂಭೂವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರನಾಗಿ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಕಥೆಗಳು ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿವೆ.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ನಗರದಿಂದ 30 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ವಿಘ್ನೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ. ಅಜಂತಾ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಘೃಶ್ನೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ. ಅಜಂತಾ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಗಳು, ವಿಶ್ವಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು. ದೇವಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಘೃಶ್ನೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ.
ವನವಾಸದ ಭಾಗವಾಗಿ ದಾರುಕಾ ವನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಪಾಂಡವರು ಸ್ವತಃ ಈ ಆಲಯ ನಿರ್ಮಿಸಿದರೆಂಬುದು ಪುರಾಣ ಕಥೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಗೊಂದಲವೂ ಇದೆ. ಎರಡು, ಮೂರು ಕಡೆ ಇರುವ ಆಲಯವನ್ನು ನಾಗನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ನಾಗನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಮಾತ್ರ ಗೋಮತಿ ದ್ವಾರಕ, ಬೈತ್ ದ್ವಾರಕಾ ದ್ವೀಪದ ನಡುವೆ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಜಾರ್ಖಂಡ್ ರಾಜ್ಯದ ಸಂತಾಲ್ ಪರಗಣ ಪ್ರದೇಶದ ಢಿಯೋಗರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀವೈದ್ಯನಾಥೇಶ್ವರ ಆಲಯ ಇದೆ. ಪಾಟ್ನಾದಿಂದ 220 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿನ ಕಟ್ನಿಪೂರ್ ಬಳಿ ದೊಡ್ಡ ಶಿವಾಲಯವನ್ನು ಸಹ ಶ್ರೀವೈದ್ಯನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂದು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವೆರಡೂ ಹಿನ್ನೆಲೆ ರಾವಣಾಸುರನ ಕಥೆಯೊಂದಿಗೆ ತಾಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಲಿಂಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದರೆ ಅವರಿಗೆ ರೋಗಗಳು ನಿವಾರಣೆಯಾಗುವ ಕಾರಣ ಶ್ರೀವೈದ್ಯನಾಥೇಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು ಪ್ರತೀತಿ.
ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿದೆ ಕೇದಾರೇಶ್ವರ ಆಲಯ. ಏಪ್ರಿಲ್ನಿಂದ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಈ ಆಲಯ ತೆರೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಿಷ್ಣುಮೂರ್ತಿ ನರನಾರಾಯಣರಾಗಿ ಕೆಲವು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳು ಶಿವನನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ ಲೋಕ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಲಿಂಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆಂಬುದು ಪುರಾಣ ಕಥೆ. ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಪಾಂಡವರು ಈ ಆಲಯವನ್ನು ಸರ್ವಾಂಗ ಸುಂದರವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. ಇಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರ, ದ್ರೌಪದಿ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಆದಿಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಸಮಾಧಿ, ಶಿವಪಾರ್ವತಿಯ ತಪೋಭೂಮಿ, ಆದಿದಂಪತಿಗಳ ಕಲ್ಯಾಣದ ಸಮಯದ ಹೋಮಕುಂಡವನ್ನು ಈಗಲೂ ದರ್ಶಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಹರಿದ್ವಾರದಿಂದ ಗೌರಿಕುಂಡ್ಗೆ ಬಸ್ ಮಾರ್ಗ ಇದೆ. -vijayakarnataka
0 comments: